نشانه های وابستگی ناسالم
5دقیقه
آنچه در این مقاله می‌خوانید [پنهان‌سازی]
ارتباطات عاطفی بخش مهمی از زندگی همه ما انسان‌ها هستند. ما به صورت طبیعی نیاز به محبت، امنیت روانی، همراهی و دیده شدن داریم. گاهی این نیازها از حالت طبیعی خارج شده و به شکل وابستگی ناسالم عاطفی بروز پیدا می‌کنند. وضعیتی که در آن، فرد جهت داشتن احساس امنیت، ارزشمندی و حتی معنای وجودی، به صورت افراطی به فرد دیگری تکیه می‌کند. در چنین موقعیتی نشانه های وابستگی ناسالم پدیدار خواهند شد.
این وابستگی ضمن خارج کردن رابطه عاطفی از تعادل، باعث می‌شود یک یا هر دو نفر در رابطه احساس خستگی، دلزدگی، اضطراب و سردرگمی داشته باشند. در این محتوا به نشانه های وابستگی ناسالم عاطفی می‌پردازیم و شرح می‌دهیم که چگونه می‌توان این نشانه ها را در رفتار خود یا شریک عاطفی تشخیص داد. همچنین راهکارهایی جهت مدیریت این وضعیت نیز معرفی خواهیم کرد. پس با ما همراه شوید.
وابستگی عاطفی چیست؟
در مطالب قبلی به صورت اختصاصی به این پرداختیم که وابستگی عاطفی در مردان چگونه نمود پیدا می‌کند. اما این محتوا به صورت کلی به وابستگی عاطفی می‌پردازد. فارغ از هر نوع جنسیت، وابستگی عاطفی یعنی نیاز داشتن به ارتباط و محبت دیگران جهت ادامه حیات روانی و احساسی.
وقتی که این نیاز به حدی می‌رسد که فرد بدون حضور یا تایید فرد دیگر احساس اضطراب، ترس، نا امنی و بی ارزشی کند، وابستگی از حالت سالم خارج شده و به حالت ناسالم می رسد.
وابستگی سالم یعنی رابطه بر پایه احترام متقابل باشد و هر دو نفر فضای شخصی خود را داشته باشند تا بتوانند احساسات مثبت، رشد و آرامش را تجربه کنند. اما وابستگی ناسالم یعنی فرد بدون شریک عاطفی خود احساس نابودی می‌کند و تمام هویت خود را فدای رابطه خواهد کرد. ترس از دست دادن در وابستگی ناسالم به شدت پررنگ است.
نشانه های وابستگی ناسالم عاطفی
در ادامه مهمترین نشانه های وابستگی ناسالم عاطفی را بررسی می‌کنیم. اگر چند مورد از این نشانه‌ها را در خود یا رابطه عاطفی که دارید مشاهده کردید، احتمال وجود وابستگی ناسالم بسیار زیاد است و باید آن را جدی بگیرید.
نیاز شدید به تأیید و توجه دائمی
یکی از رایج‌ترین نشانه های وابستگی ناسالم عاطفی، نیاز مداوم به دریافت تأیید، توجه و محبت است. فرد وابسته احساس ارزشمندی خود را نه از درون، بلکه از نظر و رفتار طرف مقابل می‌گیرد. به همین دلیل اگر پیام او دیر پاسخ داده شود، یا شریکش لحظه‌ای مشغول باشد، بلافاصله دچار اضطراب و نگرانی می‌شود. این افراد دائماً نگرانند که «محبت کافی دریافت نمی‌کنند» و همین موضوع باعث می‌شود فشار روحی زیادی به رابطه وارد شود و هر دو طرف دچار فرسودگی عاطفی شوند.
ترس از تنهایی و رها شدن
ترس شدید از تنها ماندن یکی دیگر از نشانه های وابستگی ناسالم است. فرد وابسته تصور می‌کند که بدون حضور دیگری نمی‌تواند زندگی کند یا احساس امنیت داشته باشد. همین ترس باعث می‌شود حتی در روابطی که در آن بی‌احترامی، بی‌توجهی یا آسیب‌های جدی وجود دارد، باقی بماند. او تصور می‌کند که «اگر این رابطه تمام شود، دیگر کسی او را دوست نخواهد داشت» و این باور نادرست باعث می‌شود از جدایی، تغییر و تصمیم‌گیری‌های سالم جلوگیری کند.
فدا کردن خواسته ها و از دست دادن هویت فردی
در وابستگی ناسالم، فرد به تدریج هویت شخصی خود را قربانی رابطه می‌کند. ممکن است علایق، هدف‌ها، شغل، روابط اجتماعی و حتی سبک زندگی خود را کنار بگذارد تا فقط رابطه حفظ شود. این افراد اغلب برای خوشحال نگه داشتن طرف مقابل تلاش افراطی می‌کنند و نیازهای خود را نادیده می‌گیرند. نتیجه این رفتار، احساس پوچی، خستگی احساسی و از دست دادن حس خودبودن است؛ در حالی که در یک رابطه سالم، هر دو نفر باید رشد فردی و استقلال عاطفی داشته باشند.
کنترل گری یا پذیرفتن کنترل شدن
در بسیاری از روابطی که وابستگی ناسالم عاطفی وجود دارد، پدیده کنترل‌گری دیده می‌شود. فرد وابسته ممکن است برای آرام شدن اضطراب درونی اش، رفتارهای شریکش را زیر نظر بگیرد: از دوستی‌ها و پیام‌ها گرفته تا رفت‌وآمد، پوشش یا حتی کارهای روزمره. گاهی نیز برعکس، او اجازه می‌دهد طرف مقابل او را کنترل کند، چون می‌ترسد اعتراض یا استقلال داشتن به جدایی منجر شود. این الگو به مرور امنیت روانی و اعتماد در رابطه را از بین می‌برد.
تحمل رفتارهای آسیب زا فقط برای حفظ رابطه
یکی از خطرناک‌ترین نشانه های وابستگی ناسالم عاطفی، پذیرش آسیب است. فرد ممکن است توهین، بی‌توجهی، خیانت یا حتی سوءاستفاده عاطفی را تحمل کند، فقط بخاطر اینکه نمی‌خواهد رابطه از هم بپاشد. او به جای توجه به نیازهای خود، تمام انرژی‌اش را صرف نگه داشتن رابطه می‌کند؛ حتی اگر این رابطه به سلامت روان او آسیب بزند. این رفتار به مرور عزت نفس فرد را کاهش می‌دهد و او را در چرخه‌ای ادامه‌دار از رنج عاطفی گرفتار می‌کند.
اضطراب شدید هنگام دوری یا فاصله گرفتن طرف مقابل
فردی که درگیر وابستگی ناسالم است، هنگام فاصله گرفتن شریک عاطفی‌اش حتی اگر این فاصله طبیعی و منطقی باشد، مثل کار، استراحت یا بودن با خانواده احساس اضطراب و ناامنی می‌کند. ذهن او پر از افکار منفی می‌شود و مدام احتمال از دست دادن رابطه را مرور می‌کند. این اضطراب باعث می‌شود فرد تماس‌ها و پیام‌های مکرر ارسال کند یا به دنبال نشانه هایی از کاهش علاقه بگردد که خود این رفتارها می‌تواند به سرد شدن رابطه منجر شود.
چرا وابستگی ناسالم شکل می‌گیرد؟
وابستگی عاطفی معمولاً ریشه در عوامل زیر دارد:
| عامل | توضیح |
| تجربه‌های دوران کودکی | کمبود محبت یا وابستگی افراطی به والدین |
| عزت نفس پایین | فرد خود را بی‌ارزش می‌بیند و تأیید بیرونی می‌خواهد |
| ترس از رهاشدگی | به دلیل تجربه‌های قبلی یا الگوهای خانوادگی |
| تروما یا ضربه‌های عاطفی | مثل جدایی، خیانت یا فقدان‌های عاطفی |
| باورهای اشتباه درباره عشق | مثل اینکه «عشق یعنی یکی برای همه چیزت باشه» |
چگونه وابستگی ناسالم را مدیریت و درمان کنیم؟
برای عبور از این وضعیت لازم است راه های زیر را انجام دهید تا با نشانه های وابستگی ناسالم خداحافظی کنید.
- آگاهی از الگوهای فکری و رفتاری: اولین قدم تشخیص است. همین که متوجه شوید در رابطه چه اتفاقی می‌افتد، آغاز تغییر است.
- تقویت عزت نفس: باید یاد بگیریم ارزشمند بودن ما وابسته به تایید دیگران نیست.
- ایجاد مرزهای سالم: مرز داشتن به معنای بی علاقه بودن نیست؛ بلکه انتخاب رابطه سالم است.
- پرورش استقلال عاطفی: داشتن علایق شخصی، ارتباط با دوستان، اهداف فردی و… به سلامت رابطه کمک می‌کنند.
- دریافت مشاوره تخصصی: بیشتر ریشه‌های وابستگی با صحبت با یک متخصص شناسایی و درمان می‌شود.
سخن آخر
اگر احساس می‌کنید در رابطه‌تان برخی از نشانه های وابستگی ناسالم عاطفی وجود دارد، نگران نباشید. این مسئله کاملاً قابل درمان است، به شرطی که به‌موقع آن را تشخیص دهید و برای تغییر اقدام کنید. در مجموعه دریچه آگاهی، به همراه سرکار خانم ندا بهشتی (مشاور و درمانگر حوزه خانواده و روابط عاطفی)، شما می‌توانید از پس این مشکل بر بیایید.
