خیلی از افراد اعتماد به نفس را با عزت نفس اشتباه می‌گیرند اما باید بدانید که این دو مورد کاملاً از هم متفاوت هستند در دنیای روانشناسی و رشد فردی دو واژه اعتماد به نفس و عزت نفس به قدری در هم آمیخته شده‌اند که باعث اشتباه خیلی از افراد می‌شود اما واقعیت این است که این دو واژه هر چقدر هم که به هم مرتبط باشند کاملاً متفاوت هستند شناخت دقیق تفاوت‌ها و ارتباط آنها به شما کمک می‌کند تو هم بهتره خودتان را بشناسید و هم مهارت‌هایتان را تقویت کنید و تصویر درستی از توانایی‌ها و ارزش‌های درونی خود داشته باشید. 

تعریف اعتماد به نفس و عزت نفس 

جداگانه‌ای از عزت نفس و اعتماد به نفس ارائه دهیم بهتر هر یک را درک خواهیم کرد در ادامه به صورت مجزا اعتماد به نفس و عزت نفس را بررسی می‌کنیم. 

  1. اعتماد به نفس Self confidence: به معنای باور داشتن به توانایی خود در انجام یک کار مشخص است برای مثال من مطمئنم که می‌توانم رانندگی کنم یا من اطمینان دارم که می‌توانم یک سخنرانی خوب ارائه دهم. 
  2. عزت نفس Self-Esteem: به معنای باور درونی نسبت به ارزشمندی و دوست داشتنی بودن خود صرف نظر از توانایی‌ها می‌باشد. این احساس بسیار ریشه‌دار و پایدارتر است و می‌گوید من جدا از موفقیت‌ها یا شکست‌ها انسان ارزشمندی هستم.

در نتیجه ممکن است فردی در کاری خواست اعتماد به نفس داشته باشد اما از نظر عزت نفس درونی ضعیف باشد یا بالعکس و این دو مورد در ارتباط با هم نیستند.

اعتماد به نفس: اکتسابی و مهارت محور 

یکی از مهمترین ویژگی‌ هایی در پاسخ به این سوال که اعتماد به نفس چیست باید بگوییم این است که اعتماد به نفس، اکتسابی و مهارت محور می‌باشد و کاملا آموختنی و وابسته به تجربه است. ما از طریق یادگیری تمرین موفقیت‌های کوچک، به مرور حس اعتماد در توانایی‌ هایمان را پیدا می‌کنیم. برای مثال کسی که به تازگی آشپزی یاد گرفته، شاید اعتماد به نفس نداشته باشد اما بعد از چند بار پخت و پز، دریافت بازخورد و تجربه، اعتماد به نفس زیادی پیدا می‌کند. این اتفاق در رابطه با رانندگی، ورزش، سخنرانی، نجاری و هر موضوع دیگری ممکن است رخ دهد. 

عزت نفس: تصویری از من درونی 

در مقابل، ما حس عزت نفس را داریم که بیشتر به نگرش درونی و پایدار ما نسبت به خودمان مربوط است. این احساس که من قابل احترامم، من شایسته دوست داشته شدنم، من ارزش دارم حتی اگر گاهی اوقات اشتباه کنم،  همه و همه از عزت نفس سرچشمه می‌گیرند.  عزت نفس معمولاً در دوران کودکی شکل می‌گیرد اما در بزرگسالی قابل اصلاح و تقویت خواهد بود.

اگر طی زندگی با جملاتی مانند: تو به درد نمی‌خوری، تو کافی نیستی و… مواجه شده‌اید، ممکن است که عزت نفس پایینی داشته باشید. چه بسا که در بعضی از کارها خیلی حرفه‌ای و فرد موفقی باشید. 

تفاوت کلیدی اعتماد به نفس واقعی با اعتماد به نفس کاذب

در یک مثال ساده تفاوت‌های کلیدی اعتماد به نفس واقعی و کاذب را برای شما شرح می‌دهیم. تصور کنید یک فرد قهرمان تکواندو شده و مدال طلای المپیک دارد. وقتی می‌گوید من در تکواندو عالی ام یعنی اعتماد به نفس دارد. اما اگر همان فرد بگوید من از نظر شخصیتی قوی و بی‌نقصم، بدون اینکه پشتوانه رفتاری داشته باشد، نشانه خودشیفتگی یا عزت نفس ناپایدار می‌باشد. در نتیجه اعتماد به نفس واقعی مساوی با مهارت واقعی، تجربه و شناخت حدودی بوده، اما اعتماد به نفس کاذب مساوی با اغراق، توهم توانایی و نبود مهارت واقعی است.

اعتماد به نفس کاذب چیست؟

بعد از اینکه با تعریف اعتماد به نفس واقعی آشنا شدید، باید شناخت کافی نسبت به اعتماد به نفس کاذب نیز به دست بیاورید. گاهی اوقات افراد دچار حسی می‌شوند که به آن اعتماد به نفس خیالی یا پوشالی می‌گویند. در این موقعیت فرد تصور می‌کند که در یک زمینه توانمند است در حالی که واقعاً تجربه یا مهارت کافی ندارد. 

برای مثال کسی که هیچ تجربه‌ ای در مدیریت ندارد، اما می‌گوید من می‌توانم مدیرعامل یک شرکت بزرگ شوم. بدون دانش، مهارت یا پیش زمینه لازم قطعاً دچار اعتماد به نفس کاذب شده است. در خیلی از موارد این نوع اعتماد به نفس قبل از اینکه بر پایه توانایی واقعی باشد از نیاز روانی به جبران احساس بی‌ ارزشی یا تایید طلبی نشأت می‌گیرد.

آیا خودشیفتگی با اعتماد به نفس فرق دارد؟

یکی از رایج‌ترین اشتباهات که خیلی از افراد دچار آن می‌شوند، مساوی دانستن خودشیفتگی با اعتماد به نفس است. اما باید بدانید که این دو حس کاملاً با هم متفاوت هستند. انسان خودشیفته خود را بزرگنمایی می‌کند و حتی در جاهایی که مهارت ندارد پر ادعا است. این فرد نیاز دارد که دیده شود،  تایید بگیرد و کاملاً خود را بی‌نقص نشان می‌دهد. اما کسی که اعتماد به نفس واقعی داشته باشد هیچ نیازی به اغراق نداشته و می‌داند که در چه چیزی خوب است و در چه چیزی هنوز باید رشد کند. اما در عین حال خودش را دوست داشته و می‌پذیرد.

چگونه اعتماد به نفس و عزت نفس را افزایش دهیم؟

خبر خوب برای افرادی که اعتماد به نفس کمی دارند این است هم اعتماد به نفس و هم عزت نفس قابل ارتقاء هستند. به شرطی که شما کمی روی خودشناسی و تقویت روحی کار کنید.  اعتماد به نفس از طریق تجربه و تمرین و عزت نفس از طریق کار درونی، آگاهی و خود پذیری تقویت می‌شوند. راه‌ های افزایش هر یک را در ادامه شرح می‌دهیم؛

افزایش اعتماد به نفس

  • یادگیری مهارت جدید
  • تکرار و تمرین منظم
  • شکست خوردن و باز تلاش کردن
  • گرفتن بازخورد و اصلاح
  • تجزیه مهارت‌ها به گام‌های کوچک

افزایش عزت نفس

  • شناخت باورهای منفی درونی و چالش با آن‌ها
  • یادگیری گفت‌وگوی مهربانانه با خود
  • پذیرش اشتباهات بدون سرزنش خود
  • احاطه با آدم‌های سالم و تأییدگر
  • مراقبت از خود (self-care) و مرزگذاری

سخن آخر

در این محتوا به صورت کامل بررسی کردیم که اعتماد به نفس چیست و در کنار آن عزت نفس را هم شناختیم. اکنون می‌دانیم که اعتماد به نفس و عزت نفس دو مفهوم متفاوت اما مکمل هم می‌باشند. یک مورد به توانایی ما در انجام کارها مربوط بوده و مورد دیگر به ارزشی که برای خودمان قائل هستیم برمی‌گردد.

 ما می‌توانیم در بعضی زمینه‌ ها اعتماد به نفس بالایی داشته باشیم. اما همچنان دچار عزت نفس پایین باشیم. برعکس این اتفاق نیز ممکن است. باید بدانید که نه عزت نفس پایین همیشگی است و نه اعتماد به نفس پایین. ما با تمرین، آگاهی و خودشناسی می‌توانیم انسان بهتری شویم که هم به خودمان ایمان داریم و هم خودمان را ارزشمند می‌دانیم. برای کسب سریع‌تر چنین احساساتی مجموعه دریچه آگاهی در خدمت تمام افراد است.