انواع دلبستگی
5دقیقه
آنچه در این مقاله می‌خوانید [پنهان‌سازی]
دلبستگی یکی از بنیادی ترین مفاهیم روانشناسی رشد است که کیفیت روابط عاطفی ما را طی زندگی شکل می‌دهد. نحوه تعامل کودک با مراقب اصلی خود در سال‌های ابتدایی زندگی تعیین کننده نوع دلبستگی او می‌باشد. این پیوند اولیه نه تنها بر دوران کودکی، بلکه بر شکل‌گیری روابط عاطفی، اعتماد به دیگران و حتی انتخاب شریک زندگی در بزرگسالی نیز اثر دارد. به همین علت خیلی مهم است که با انواع دلبستگی آشنا شوید.
به طور کلی دو دسته اصلی از دلبستگی وجود دارند که شامل دلبستگی ایمن و دلبستگی نا ایمن میشوند. هر کدام از این انواع سبک دلبستگی ویژگی‌ها، پیامدها و سبک‌های خاص خود را دارند که در ادامه این مطلب به تفصیل این موارد را بررسی می‌کنیم.
دلبستگی ایمن چیست؟
دلبستگی ایمن وقتی شکل می‌گیرد که کودک طی سال های اولیه زندگی ارتباط عاطفی، عمیق، پایدار و محبت آمیز با مراقب اصلی خود که معمولاً مادر یا پدر است، تجربه کند.
ویژگی‌های اصلی دلبستگی ایمن عبارتند از؛
- ثبات مراقبت کننده: کودک همواره با یک مراقب ثابت روبرو می‌شود و این فرد به صورت مداوم در دسترس کودک قرار دارد.
- مهر و محبت مداوم: مراقب با عشق، صبر و توجه به نیازهای کودک با او رفتار می‌کند.
- پاسخ‌دهی مناسب: مراقب واکنش سریع و استانداردی نسبت به نیازهای جسمی و روانی کودک دارد.
نتایج دلبستگی ایمن در بزرگسالی چیست؟
در میان انواع دلبستگی فردی که دلبستگی ایمن را در کودکی تجربه کند از تاثیرات مثبت آن طی بزرگسالی نیز به صورت کامل برخوردار خواهد شد. برخی از مهم‌ترین نتایج دلبستگی ایمن در بزرگسالی شامل موارد زیر میشوند؛
- توانایی برقراری روابط عاطفی سالم و پایدار در بزرگسالی.
- توانایی داشتن تشخیص و دوری کردن از روابط سمی و آسیب زا.
- داشتن استقلال شخصیتی بیشتر و جدایی راحت‌تر از خانواده جهت ورود به روابط اجتماعی سالم.
دلبستگی نا ایمن چیست؟
در بین انواع دلبستگی اکنون نوبت به پردازش دلبستگی نا ایمن می‌رسد. دلبستگی نا ایمن وقتی شکل می‌گیرد که کودک در روزها و سال‌های ابتدایی زندگی با بی‌ثباتی، غیبت یا بی‌توجهی مراقب اصلی خود روبرو شود.
دلایل شکل‌گیری دلبستگی نا ایمن
دلایل متعددی وجود دارند که باعث ایجاد دلبستگی نا ایمن در کودک میشوند این دلایل عبارتند از؛
- غیبت‌های مکرر والد یا مراقب به علت کار بیماری یا سایر مشکلات
- تغییر مداوم مراقب برای مثال؛ مدتی با مادر پرستار مادربزرگ و… بودن
- پاسخ دهی نامنظم یا بی توجهی به نیازهای کودک
در چنین شرایطی کودک نمی‌تواند متوجه شود که غیبت والد موقتی است یا دائمی؟ برای او هر رفتن به معنای خطر برای بقا می‌باشد. این تجربه ذهنیت کودک را نسبت به روابط انسانی شکل می‌دهد و موجب می‌شود که در بزرگسالی اعتماد کمتری به دیگران داشته باشد و بیشتر در معرض روابط عاطفی آسیب زا قرار بگیرد.
سبک‌های دلبستگی نا ایمن
دلبستگی نا ایمن خود به صورت مجزا دارای سه سبک اصلی است که این سبک‌ها هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند. وقتی که به شناخت انواع دلبستگی می‌پردازید خیلی مهم است که با سبک های دلبستگی نا ایمن نیز آشنایی کافی داشته باشید.
- سبک اضطرابی: در سبک اضطرابی کودک به علت ترس از رها شدن وابستگی شدیدی به مراقب دارد و بعد از بازگشت والد به صورت افراطی به او می‌چسبد. در بزرگسالی این افراد نیاز مداوم به اطمینان خاطر از طرف شریک عاطفی خود دارند و ترس زیادی از ترک شدن را تجربه می‌کنند.
- دلبستگی اجتنابی: دلبستگی نا ایمن به این شکل است که کودک پس از غیبت والد در بازگشت او واکنش خاصی از خود نشان نمی‌دهد. طوری که بین کودک و مراقب نوعی سردی عاطفی شکل می‌گیرد. در بزرگسالی این افراد از روابط صمیمی فاصله می‌گیرند کمتر احساساتشان را بروز می‌دهند و از تعهد طولانی مدت واهمه دارند.
- دلبستگی دو سوگرا: این سبک از دلبستگی نا ایمن کودک را نسبت به بازگشت والد سردرگم می‌کند. به طوری که کودک نمی‌داند والد را دارد یا نه؟ گاهی اوقات به والد نزدیک شده و گاهی نیز از او فاصله می‌گیرد. در بزرگسالی روابط چنین افرادی سرشار از کشمکش شک و نوسان بین نزدیکی و فاصله گرفتن خواهد بود.
آیا سبک دلبستگی قابلیت تغییر دارد؟
انواع دلبستگی قابلیت تغییر دارند. هیچ کدام از سبک های دلبستگی حتی نمونه های نا ایمن سرنوشت قطعی فرد را تعیین نمی کنند. با خودآگاهی، روان درمانی و تجربیات روابط سالم می‌توانید سبک دلبستگی را از نا ایمن به ایمن تغییر دهید. مهم ترین اقدامات برای ایجاد چنین تغییری عبارتند از؛
- شناخت الگوهای رفتاری و عاطفی خود
- کار کردن روی عزت نفس
- تجربه روابط سالم با افراد قابل اعتماد
- یادگیری مهارت‌های ارتباطی و مدیریت احساسات
- دریافت مشاوره از روان درمانگر
در مجموعه دریچه آگاهی سرکار خانم ندا بهشتی کنار شما است تا بتوانید سبک‌های دلبستگی نا ایمن را به دلبستگی ایمن تغییر دهید و روابط با کیفیت‌تر و سالم‌تری را تجربه کنید.
نقش خانواده در شکل گیری دلبستگی سالم
خانواده اولین و مهم‌ترین محیطی است که انواع دلبستگی را شکل می‌دهد. برای ایجاد سبک دلبستگی ایمن در کودک بهتر است که خانواده نکات زیر را رعایت کنند؛
- ثبات و حضور مداوم
- پاسخ با عشق و توجه به نیازهای عاطفی و جسمی کودک
- عدم تغییر مکرر مراقب
- دادن احساس امنیت و ارزشمندی به کودک
تاثیر سبک دلبستگی بر انتخاب‌های عاطفی در بزرگسالی
انواع دلبستگی ما به صورت مستقیم روی روابط عاشقانه و اجتماعیمان در بزرگسالی تاثیر دارند. افراد با دلبستگی ایمن روابط پایدار با اعتماد و صمیمیت را تجربه کرده و افراد با دلبستگی نا ایمن ممکن است که بیش از اندازه وابسته شوند که این موضوع دلبستگی اضطرابی بوده یا از روابط صمیمی فرار کنند که این امر دلبستگی اجتنابی بوده یا بین نزدیکی و فاصله گرفتن در نوسان باشند که این مورد سبک دلبستگی نا ایمن دو سوگرا می‌باشد.
سخن آخر
دلبستگی ستون اصلی روابط انسانی است و ریشه آن در سال های ابتدایی زندگی شکل می‌گیرد. در این مطلب با انواع دلبستگی آشنا شدید و می‌دانید که دلبستگی ایمن پایه گذار روابط سالم و دلبستگی نا ایمن ایجاد کننده روابط سمی و پرچالش است. با دریچه آگاهی همراه شوید تا تحت خطرات دلبستگی نا ایمن قرار نگیرید. یا اگر درگیر دلبستگی نا ایمن هستید، بتوانید آن را درمان کنید.
